၂၀၁၆ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္ေန႔သည္ ကမ ၻာ့ေလၿဖတ္ေရာဂါကာကြယ္ေရးေန႔ ( World Stroke Day ) ၿဖစ္ပါသည္။ က်န္းမာၿခင္းသည္ လူတိုင္းအတြက္ အေၿခခံ လိုအပ္ခ်က္ၿဖစ္သည္ႏွင့္ အညီ ခႏၶာကိုယ္က်န္းမာၾကံ့ခိုင္၊ သန္စြမ္း၍ အသက္ရွည္ရွည္ေနႏိုင္ၿခင္းသည္ အႏိႈင္းမဲ့ဆုလာဘ္တစ္ပါး ၿဖစ္ပါသည္။ က်န္းမာၿခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္သန္စြမ္းၿခင္းတို႔၏ တန္ဖိုးကို မက်န္းမာေသာအခါ၊ မသန္မစြမ္းၿဖစ္ၾကေသာအခါတြင္မွ ပို၍ သိနားလည္လာတတ္ၾကသည္။
ေလၿဖတ္ေရာဂါသည္ ကမ ၻာတစ္၀န္းတြင္ ေသဆံုးၿခင္း၏ အဓိကအေၾကာင္းရင္း ၿဖစ္သကဲ့သို႔ နာတာရွည္ မသန္မစြမ္းၿဖစ္က်န္ရစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းတြင္လည္း အဓိက အခ်က္တစ္ခု ၿဖစ္ပါသည္။ ကမ ၻာ့ေလၿဖတ္ေရာဂါကာကြယ္ေရးအဖြဲ႔ၾကီး ( World Stroke Organization ) ၏ အဆုိအရ ကမ ၻာေပၚတြင္ လူေၿခာက္ဦးလွ်င္ တစ္ဦးႏႈန္း တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ေလၿဖတ္ေရာဂါ ၿဖစ္ႏိုင္ပါသည္။
အခ်ိန္ေၿခာက္စကၠန္႔တိုင္းတြင္ ေလၿဖတ္ေရာဂါေၾကာင့္ လူတစ္ဦးႏႈန္း ေသဆံုးေနပါသည္။ အသက္အရြယ္ က်ား၊ မ မေရြး လူမ်ိဳးဘာသာမေရြး၊ ေနရာေဒသမေရြး စကၠန္႔မလပ္ ေလၿဖတ္ေရာဂါ ၿဖစ္ႏိုင္ပါသည္။ ကမ ၻာေပၚတြင္ ႏွစ္စဥ္လူဦးေရ ၁၅ သန္းခန္႔ ေလၿဖတ္ေရာဂါခံစားေနရၿပီး ၎တို႔ အနက္ ေၿခာက္သန္းခန္႔မွာ အသက္ဆံုးရံႈးေနပါသည္။
ယခုအခါ လူဦးေရ သန္း ၃၀ခန္႔သည္ ေလၿဖတ္ေရာဂါ ၿဖစ္ ခဲ့ၿပီး အမ်ားစုမွာ နာတာရွည္ မသန္မစြမ္း ၿဖစ္က်န္ေနခဲ့ပါသည္။ ေလၿဖတ္ေရာဂါ ခံစားၾကရသည့္ လူနားမ်ား၏ ၈၀ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွ ၿဖစ္ၾကသည္။
ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္လည္း ဦးေႏွာက္ႏွင့္အာရံုေၾကာအထူးကုဌာနမ်ားတြင္ ေဆးရံုတက္ေရာက္ ကုသေနၾကသည့္ အတြင္းလူနာမ်ား၏ ၃၅ ရာခိုင္ႏႈန္းသည္ ေလၿဖတ္ေရာဂါ ခံစားေနၾကရသည့္ လူနာမ်ား ၿဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႔ရိွရပါသည္။ ေလၿဖတ္ေရာဂါသည္အေရးေပၚကုသရန္လိုအပ္သည့္ ေရာဂါၿဖစ္သည္။ ေလမၿဖတ္မီ ၾကိဳတင္သတိေပးသည့္ ေရွ႔ေၿပးလကၡဏာမ်ားရိွပါသည္။ ထိုလကၡဏာမ်ားသည္ ၂၄ နာရီအတြင္း ၿပန္ေကာင္း သြားတတ္သည္။ ထိုလကၡဏာမ်ားထဲမွ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုခံစားရလွ်င္ ခ်က္ခ်င္း စနစ္တက် ကုသမႈ ခံယူရန္ လုိအပ္ပါသည္။ သို႔မဟုတ္ပါက အခ်ိန္ၾကာလာသည္ႏွင့္အမွ် ဦးေႏွာက္၏ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား ရပ္ဆိုင္းၿပီး ေလၿဖတ္ၿခင္းအဆင့္သို႔ ေရာက္ရိွႏိုင္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ ေလမၿဖတ္မီ သတိေပးသည့္ ေရွ႔ေၿပးလကၡဏာမ်ားကို သိရိွထားရန္ လိ္ုအပ္ပါသည္။ ၎တို႔မွာ -
- ရုတ္တရက္ မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေၿခတစ္ဖက္ ထံုၿခင္း၊ ေလးလံၿခင္း
- ရုတ္တရက္ စကားေၿပာမရၿခင္း၊ ေၿပာေသာစကားကို နားမလည္ၿခင္း၊ စကားဗလံုးဗေထြးၿဖစ္ၿခင္း
- ရုတ္တရက္ အၿမင္အာရံုေ၀၀ါးၿခင္း၊ အၿမင္ႏွစ္ထပ္ၿဖစ္ၿခင္း
- ရုတ္တရက္ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ေတာ့ၿခင္း၊ ဒယိမ္းဒယိုင္ၿဖစ္ၿခင္း
- ရုတ္တရက္ မူးေ၀ၿခင္း
- ရုတ္တရက္ အေၾကာင္းမဲ့ ၿပင္းထန္စြာ ေခါင္းကိုက္ၿခင္း …. တို႔ ၿဖစ္ၾကသည္။
ေလၿဖတ္ေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ားမွာ -
- မ်က္ႏွာ၊ လက္၊ ေၿခတစ္ဖက္ ထံုၿခင္း၊ ေလးလံၿခင္း၊ လံုး၀မလႈပ္ရွားႏိုင္ေတာ့ၿခင္း
- စကားေၿပာဆို ဆက္ဆံရာတြင္ အခက္ခဲရိွၿပီး၊ အစာ၊ ေရ မ်ိဳရခက္ၿခင္း
- ဆီး၊ ၀မ္း၊ မထိန္းႏိုင္ၿခင္း
- ထိေတြ႔မႈ အာရံုပ်က္ယြင္းၿခင္း
- အၿမင္အာရံု ခ်ိဳ႔ယြင္းၿခင္း
- မွတ္ဥာဏ္ ခ်ိဳ႔ယြင္းၿခင္း၊ အာရံုစူးစိုက္မႈအားနည္းၿခင္း
- စိတ္မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ၿခင္း
- မ်က္ၿဖဴလန္၍ တက္ၿခင္း၊ သတိလစ္ေမ့ေၿမာၿခင္း …. တို႔ ၿဖစ္ၾကသည္။
ေလၿဖတ္ေရာဂါလကၡဏာမ်ားကို ခံစားရပါက ကြ်မ္းက်င္ေသာ ဆရာ၀န္၊ သူနာၿပဳ၊ အေၾကာအဆစ္ ၿပန္လည္ သန္စြမ္းေရး ကြ်မ္းက်င္သူမ်ားရိွေသာ ေလၿဖတ္ေရာဂါ အထူးကုဌာန(သို႔) ေဆးရံုသုိ႔ သြားေရာက္ ၍ အလ်င္အၿမန္ကုသမႈခံရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ထုိသို႔စနစ္တက်ကုသၿခင္းၿဖင့္ အသက္ဆံုးရံႈးမႈမွ လြတ္ေၿမာက္ၿခင္း ၊ ခႏၶာကိုယ္ ၿပန္လည္သန္စြမ္းက်န္းမာမႈႏႈန္းၿမန္ၿပီး လႈပ္ရွားမႈေကာင္းမြန္ၿခင္း စေသာ ေကာင္းက်ိဳးမ်ားကို ခံစားႏိုင္မည္ ၿဖစ္ပါသည္။
ထို႔ၿပင္ ေလၿဖတ္လူနာမ်ားသည္ စိတ္က်ေရာဂါ၊ စိတ္တို၊ စိတ္ဆိုးလြယ္ေသာ စိတ္ပိုင္း ဆိုင္ရာ ေ၀ဒနာမ်ားလည္း ခံစားရႏိုင္ပါသည္။ ၎လူနာမ်ား၏ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ ဘ၀ အရည္အေသြး ၿမင့္မားရန္အတြက္ မိသားစု၊ မိတ္ေဆြ၊ အသိုင္းအ၀ိုင္းႏွင့္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ား၏ အားေပးကူညီမႈ အၿမဲရရိွရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေလၿဖတ္လူနာမ်ားသည္ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ေလၿဖတ္ရန္ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားေသာေၾကာင့္ တတ္ကြ်မ္းနားလည္ေသာ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းမ်ား၏ ပံုမွန္ေစာင့္ေရွာက္မႈခံယူရန္ အေရးၾကီးပါသည္။ ေလၿဖတ္ေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ားကို ထိေရာက္စြာ ကုသၿခင္း၊ က်န္းမာေရး အသိႏွင့္ယွဥ္ေသာ ေနထိုင္မႈပံုစံတို႔ကို လုိက္နာၿခင္း၊ ခႏၶာကိုယ္ ၿပန္လည္သန္စြမ္းေရး ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကို ပံုမွန္လုပ္ေပးၿခင္းၿဖင့္ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ေလထပ္မၿဖတ္ရန္ ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။
ေလၿဖတ္ေရာဂါသည္ ကာကြယ္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါတစ္ခုၿဖစ္သည္။ ေလၿဖတ္ေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္ ရန္ လူတိုင္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္သည့္ အခ်က္ ( ၆ ) ခ်က္ရိွသည္။ ၎တို႔မွာ -
( ၁ ) ေလၿဖတ္ၿခင္းကို ၿဖစ္ေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားကို
သိရွိနားလည္ၿပီး မိမိတြင္ ထုိအေၾကာင္းအရင္းမ်ား ရိွပါက စနစ္တက် ကုသမႈ
ခံယူပါ။ ( ဥပမာ - ေသြးတိုးေရာဂါ၊ ေသြးခ်ိဳေရာဂါ၊ ေသြးအတြင္း
အဆီဓာတ္မ်ားၿခင္း )
( ၂ ) ကိုယ္လက္လႈပ္ရွားမႈ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကို မွန္မွန္လုပ္ပါ။
( ၃ ) က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီညြတ္ေသာ အစာအဟာရမ်ားကို စားသံုးၿခင္းၿဖင့္ အ၀လြန္ၿခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
( ၄ ) အရက္အလြန္အကြ်ံ ေသာက္ၿခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။
( ၅ ) ေဆးလိပ္ေသာက္ၿခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္သူၿဖစ္က ၿဖတ္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။
( ၆ ) ေလၿဖတ္ေရာဂါ၏ ေရွ႔ေၿပးလကၡဏာမ်ားကို သိရိွရန္ ေလ့လာပါ။ ထိုၿပႆနာမ်ား ၿဖစ္ေပၚလာပါက ေဆာလ်င္စြာ စနစ္တက် ကုသမႈခံယူပါ..။
စသည္တို႔ ၿဖစ္ပါသည္။အထက္ပါ အခ်က္မ်ားသည္ တစ္နည္းအားၿဖင့္ ဆိုေသာ္ အသက္ရွည္ရာ အနာမဲ့ေၾကာင္း နည္းလမ္းေကာင္း မ်ား ၿဖစ္ပါသည္။ ေလၿဖတ္ၿခင္းသည္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ဆိုင္ရာေရာဂါႏွင့္ ဆက္စပ္ေန သၿဖင့္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ပိတ္သူမ်ား၊ ႏွလံုးေရာဂါအခံရိွသူမ်ား၊ ႏွလံုးခုန္မမွန္ေသာသူမ်ားသည္ ေလၿဖတ္ေရာဂါ မၿဖစ္ပြားေအာင္ ကာကြယ္ရန္အတြက္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မႈ မွန္မွန္ခံယူရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ကမ ၻာ့ေလၿဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးအဖြဲ႔မွ အၾကံၿပဴထားပါသည္။
ေလၿဖတ္ၿခင္းသည္ နာတာရွည္ေရာဂါၿဖစ္ၿပီး လူ႕ဘ၀သက္တမ္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ အခ်ိန္မေရြး ၿဖစ္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါၿဖစ္ပါသည္။ လူငယ္မ်ားတြင္ ၿဖစ္လွ်င္ မိသားစုအတြက္၊ တိုင္းၿပည္အတြက္ တန္ဖိုးရိွ သည့္ စြမ္းေဆာင္ရည္မ်ား ဆံုးရံႈးရသကဲ့သို႔ သက္ၾကီးရြယ္အိုမ်ားတြင္ ၿဖစ္လွ်င္လည္း ၎တို႔၏ မိသားစု အတြက္ ၀န္ထုပ္၀န္ပိုးၿဖစ္ေစၿပီး လူနာအေနၿဖင့္လည္း လူမႈဘ၀၀န္းက်င္တြင္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ကူညီေဆာင္ရြက္ႏိုင္မ်ားလည္း ဆံုးရံႈးရမည္ၿဖစ္ပါသည္။
ထို႔ေၾကာင့္ တစ္ဦးခ်င္းမွ တစ္မိသားစု၊ မိမိ၏ပတ္၀န္းက်င္မွသည္ တစ္ၿပည္လံုး အတိုင္းအတာ အထိ ေလၿဖတ္ေရာဂါ မၿဖစ္ေစရန္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္ၿခင္းမ်ားကို ၾကိဳးပမ္း လုပ္ေဆာင္ၾကၿခင္း ၿဖင့္ ေလၿဖတ္ေရာဂါဒဏ္ကို ခံစားရမႈႏႈန္းမ်ား ေလ်ာ့က်သြားၿပီး လူမႈဘ၀၀န္းက်င္ကို သာယာ၀ေၿပာေအာင္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ စြမ္းေဆာင္ႏိုင္မည္ ၿဖစ္ပါသည္။
ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္ေန႔တြင္ က်ေရာက္ေသာ “ ကမ ၻာ့ေလၿဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ေရးေန႔” သည္ ကမ ၻာႏွင့္အ၀န္း ေလၿဖတ္ေရာဂါ ၿဖစ္ပြားေနမႈႏႈန္းႏွင့္ ေလၿဖတ္ေရာဂါဒဏ္ကို ခံစားေနရေသာသူမ်ား လက္ေတြ႔လူေနမႈဘ၀တြင္ အမ်ားအၿပားရိွေနသည္ကို အသိေပးရံုမွ်မက ဤေရာဂါသည္.. ကာကြယ္ႏိုင္သည္၊ ကုသႏိုင္သည္၊ ေလၿဖတ္ၿပီးေသာသူမ်ားကိုလည္း ၿပန္လည္သန္စြမ္းလာႏိုင္ေအာင္ ကူညီပံ့ပိုးမႈ၊ ၿပဳစုေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ားေပးႏိုင္သည္.. ကို မီးေမာင္းထိုးၿပသည့္ ေန႔တစ္ေန႔ ၿဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးတင္ၿပအပ္ပါသည္။
ေဒါက္တာၿဖဴၿဖဴေလး ( ဦးေႏွာက္ႏွင့္အာရံုေၾကာ )
No comments:
Post a Comment