ေဒါက္တာေက်ာ္စိန္ေရးတဲ့
အေတြးပေဒသာ စိတ္ပညာဆိုတဲ့ စာအုပ္ကုိ ဖတ္ေနတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာျပီ။
စဥ္းစားစရာေတြ၊ ဗဟုသုတရစရာေတြ အမ်ားၾကီးပါပါတယ္။ ၾကံဳရင္ ဖတ္ၾကည့္ၾကပါဦး။
အဲဒီစာအုပ္ထဲမွာ(က) စိတ္ပညာ
(ခ) စိတ္ပညာ အယူအဆမ်ား
(ဂ) စိတ္ေျခအေနမ်ား
(ဃ) လူမႈဆက္ဆံေရးႏွင့္ စိတ္က်န္းမာေရး
(င) အေတြးပေဒသာ
(စ) ဘဝပံုရိပ္ အပိုင္းအစမ်ား ဆိုျပီး က႑ေတြ ခဲြျပီး ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
ၾကံဳလို႕ေျပာပါရေစဦး။ အရင္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္ စာဖတ္ရင္ အရမ္းေလာပါတယ္။ ဒီဟာလည္း ဖတ္ခ်င္၊ ဟုိဟာလည္း ဖတ္ခ်င္နဲ႕ ဘယ္ဟာမွ အလြတ္မေပးခ်င္ဘူး။ ေတြ႕သမွ်စာ အကုန္သိမ္းၾကံဳးဖတ္တယ္။ ျမန္ျမန္ဖတ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ တျဖည္းျဖည္းနဲ႕ ေနာက္မွ သိလာတာေလး တစ္ခုက ဒီလိုပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ စာေတြဖတ္လို႕ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ သူမ်ားေတြ ေျပာတာ နားေထာင္ရင္းနဲ႕ပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ဗဟုသုတေတြ ရလာတယ္။ အေတြ႕အၾကံဳေတြ စံုလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ အေရးၾကီးတာ တစ္ခုကိုေတာ့ ေမ့ေနတတ္တယ္ဗ်။ ကုိယ္ရလာတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳ၊ ဗဟုသုတေတြကို ဘယ္ေလာက္ ျပန္ျပီး အသံုးခ်ျဖစ္သလဲဆိုတာပါ။ အလြယ္ဆံုး ဥပမာေလး တစ္ခုေပးပါရေစ။ ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႕ ထံုးစံအတုိင္းေျပာရရင္ေတာ့ အျခားသူတစ္ေယာက္ကို ဥပမာ ေပးမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ့္ကုိ ကၽြန္ေတာ္ပဲ ျပန္ျပီး ဥပမာနဲ႕ ေဝဖန္ပါရေစ။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြအေနနဲ႕ ငါးပါးသီလကို အေျခခံအေနနဲ႕ ေစာင့္ထိန္းရပါတယ္။ ဒါကုိ ဗုဒၶဘာသာဝင္တုိင္း သိေပမယ့္ လက္ေတြ႕ မက်င့္ၾကံျဖစ္ၾကပါဘူး။ ဒါျဖင့္ ဗုဒၶဘာသာဝင္ေတြ ငါးပါးသီလေစာင့္ထိန္းရမယ္ဆိုတာကို သိတဲ့ အသိၾကီးက အလကားပါပဲ။ ကၽြန္ေတာ္က ဝိပႆနာစာေပေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲ ဖတ္ေနပါေစ၊ ဘယ္ေလာက္ပဲ ပါးစပ္က အာေဘာင္အာရင္းသန္သန္ ေျပာေနပါေစ။ အေျခခံ ငါးပါးသီလေလာက္ကုိပဲ လက္ေတြ႕ မေစာင့္ထိန္းႏုိင္ေသးဘူးဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္သိသမွ် လက္ေတြ႕ မက်ေသးပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ အလွမ္းက်ယ္ျပီး အလယ္လပ္ေနၾကတာ မ်ားပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ ေနာက္ပိုင္းမွာ စာဖတ္ရင္ စာကို ေက်ေအာင္ပဲ ဖတ္ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ အခုတေလာ ဖတ္ေနတဲ့ စာအုပ္ ၂ အုပ္ ၃ အုပ္ေလာက္ကုိ ဖတ္ေနတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာပါျပီ။ စာကုိ ေက်ေအာင္ဖတ္ခ်င္တာေရာ၊ အျခား အလုပ္ကိစၥမ်ားေၾကာင့္ေရာ ေတာ္ေတာ္နဲ႕ မျပီးႏုိင္ပါဘူး။ အရင္တုန္းက စိတ္မ်ိဳးနဲ႕ဆိုရင္ေတာ့ စာအုပ္တစ္အုပ္ မျပီးေသးရင္ တာဝန္ၾကီး တစ္ခုလိုပါပဲ။ မျပီးျပီးေအာင္ ျမန္ျမန္ဖတ္ပါတယ္။ စာအုပ္တစ္အုပ္ရဲ႕ ဆုိလုိရင္းကုိ ျခံဳငံုသိသေလာက္ေလး ရွိသြားရင္ ေက်နပ္လိုက္တာပါပဲ။ တကယ္က စာအုပ္ရဲ႕ အေၾကာင္းအရာ၊ စာေရးသူရဲ႕ ေရးဖဲြ႕ပံုေပၚမူတည္ျပီး အေသးစိတ္ေတြ အမ်ားၾကီး မွတ္သားဆန္းစစ္ဖို႕ မလုပ္ျဖစ္ခဲ့တာမ်ားပါတယ္။
ၾကံဳလုိ႕ေျပာလိုက္ပါဦးမယ္။ :)
ေမာင္စူးစမ္းရဲ႕ စာတစ္ပုဒ္ထဲမွာ ဖတ္ဘူးျပီး မွတ္မိေနတဲ့ ေဝါဟာရ တစ္ခုပါ။ (ဟုိတေလာက ျဖစ္ခဲ့တာေတြနဲ႕ လာမပူးၾကပါနဲ႕ဦးေနာ။) ဘာလဲဆိုေတာ့ သတင္းအစာမေၾကမႈဆိုတဲ့ ေဝါဟာရေလးပါ။ ဒီေခတ္မွာ သတင္းရႏုိင္တဲ့ ေနရာေတြ မ်ားလြန္းေတာ့ အစာကုိ ေၾကေအာင္ မဝါးႏုိင္သလို သတင္းေတြမ်ားျပီး မေက်ညက္ေတာ့တဲ့ သေဘာပါ။ ဒီလိုပါပဲ ကၽြန္ေတာ္တို႕မွာလည္း သိစရာ၊ တတ္စရာေတြ အမ်ားၾကီး ေနာက္ကို လုိက္ရင္း ဘာကိုမွ မေက်ညက္ေတာ့ပါဘူး။ (အခ်ိဳ႕ သတင္းငတ္ေနတဲ့သူေတြကေတာ့ ျခြင္းခ်က္လုိ႕ပဲ ထားလိုက္ပါေတာ့။)
အခု ေရးလာသေလာက္အထိ ၾကံဳလို႕ ေျပာတာေတြပဲ မ်ားေနတယ္ဗ်ာ။ အဲလို ၾကံဳလို႕မွ မေျပာရင္လည္း ေျပာျဖစ္ဖို႕ မလြယ္ဘူး။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆုိေတာ့ အခ်ိဳ႕ကိစၥေတြကုိ တကူးတက ေရးဖုိ႕ ေျပာဖို႕ စိတ္မပါဘူးဗ်ာ။ အခုလို ၾကံဳတုန္းေလး ေျပာလုိက္ေတာ့မွ ေျပာျဖစ္ ေရးျဖစ္ေတာ့တယ္။
ေဒါက္တာ ေက်ာ္စိန္ရဲ႕ အေတြးပေဒသာ စိတ္ပညာ စာအုပ္ဖတ္ရင္း စိတ္ပညာ အယူအဆမ်ားက႑ေအာက္က တီထြင္ဖန္တီး စဥ္းစားနည္းဆိုတာေလးကို မိတ္ေဆြတို႕ကို ျပန္မွ်ခ်င္လို႕ပါ။
စိတ္ပညာရွင္ C. Patrick(1937) ရဲ႕ တီထြင္ဖန္တီးႏုိင္စြမ္းကုိ စနစ္တက် နားလည္ႏုိင္ဖို႕အတြက္ လက္ေတြ႕စမ္းသပ္မႈကို အေျခခံျပီး ေရးထားတာပါ။ ဒီေလ့လာစမ္းသပ္မႈမွာ ကဗ်ာစပ္ျခင္း၊ ပန္းခ်ီဆဲြျခင္း၊ သိပံၸျပႆနာတုိ႕ကို ေျဖရွင္းျခင္း စသည့္ တီထြင္ဖန္တီးစဥ္းစားမႈနဲ႕ဆက္စပ္တယ္လို႕ ယူဆႏုိင္တာေတြကို ထည့္သြင္းစမ္းသပ္ထားတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ စမ္းသပ္ခံေတြကုိ အုပ္စု ႏွစ္စုခဲြပါတယ္။ တစ္ခုက ကဗ်ာဆရာ၊ ပန္းခ်ီဆရာနဲ႕ သိပၸံပညာရွင္ေတြပါဝင္ပါတယ္။ ေနာက္အုပ္စုတစ္ခုကေတာ့ ဘယ္ပညာရပ္မွာမွ အထူးျပဳေလ့လာထားျခင္း မရွိသူေတြ ပါတယ္လို႕ ဆုိပါတယ္။ စမ္းသပ္ပံု စမ္းသပ္နည္းကေတာ့ စမ္းသပ္ခံေတြကို ကဗ်ာ၊ ပန္းခ်ီစတာေတြ ျပသျပီး မိမိရဲ႕ ကုိယ္ပိုင္ဖန္တီးမႈတစ္ခုစီ ျပဳလုပ္ေစတာပါတဲ့။ အခ်ိန္ကန္႕သတ္မထားပါဘူးတဲ့။ စမ္းသပ္ေနစဥ္အတြင္းမွာလည္း ကုိယ္ဘယ္လို ျပႆနာေတြကုိ ရင္ဆုိင္ရတယ္၊ ဘယ္လို ေျဖရွင္းလိုတယ္၊ ဘယ္လိုခံစားရတယ္ဆိုတာေတြကုိလည္း လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆို ေဆြးေႏြးခြင့္ေပးထားပါတယ္တဲ့။
စမ္းသပ္ခံမ်ား လုပ္ငန္းျပီးစီးတဲ့အခ်ိန္မွာမွ ေမးခြန္းလႊာေတြ ေပးျပီး ေျဖဆိုေစပါတယ္။ အဲဒီ ေမးခြန္းလႊာမွာ ျပႆနာရဲ႕ သေဘာသဘာဝ၊ ျပႆနာေျဖရွင္းပံုတို႕နဲ႕ ပတ္သတ္တဲ့ ေမးခြန္းေတြ ပါပါတယ္။ အေျဖလႊာေတြကို စစ္ေဆးသံုးသပ္ျပီးတဲ့ေနာက္ တီထြင္ဖန္တီးဖို႕အတြက္ ေအာက္ပါ အခ်က္ေတြ ပါဝင္တယ္လို႕ ေကာက္ခ်က္ခ်ပါတယ္ခင္ဗ်ား။
(၁) ျပင္ဆင္ျခင္း (Preparation)
ဒီအဆင့္မွာ စမ္းသပ္ခံေတြဟာ သူရင္ဆုိင္ေနရတဲ့ အေျခအေနရွိ အရာဝတၳဳေတြကို (ဥပမာ - ကဗ်ာ၊ ပန္းခ်ီ၊ ဂီတ စသည္)တို႕ႏွင့္ ရင္းႏွီးေအာင္ လုပ္ရပါတယ္တဲ့။ ၾကိဳတင္ျပီး ၾကိဳးစားပမ္းစား မျပဳလုပ္ပဲ မည္သို႕ေသာ ထိုးထြင္းသိမႈမွ် ျဖစ္ေပၚလိမ့္မယ္ မဟုတ္ပါတဲ့။
ကၽြန္ေတာ္က ဒါကုိ အျမင္ေနာက္တစ္ခုနဲ႕ ျပန္ျမင္ၾကည့္ပါမယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႕ဟာ ဖန္တီးမႈတစ္ခုျပဳလုပ္ျပီဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႕နဲ႕ အမ်ားဆံုး ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္ေနခဲ့တာေတြရဲ႕ လႊမ္းမိုးမႈကို ခံရပါမယ္။ စာေရးဆရာတစ္ေယာက္ဟာ သူအဖတ္မ်ားခဲ့တဲ့ ပံုစံေတြပဲ သူ႕စာေတြမွာ ျပန္လည္ ပါဝင္လာမွာပါ။
ကၽြန္ေတာ္အခုထိ အေျဖ မရေသးတဲ့ ပုစာၦေလး တစ္ခုကေတာ့ မွတ္ဉာဏ္ထဲမွာ စဲြျမဲစြာ မွတ္သားထားႏိုင္တဲ့့သူနဲ႕ ရုတ္တရက္ ထုိးထြင္းသိျမင္ႏုိင္သူနဲ႕ ဘယ္သူက ပိုျပီး ထူးခၽြန္ႏုိင္သလဲ။ သူတို႕ရဲ႕ သေဘာသဘာဝေတြက ဘာလဲ။ သူတို႕က ဘယ္လို နယ္ပယ္ေတြမွာ ပိုျပီး ထူးခၽြန္ၾကသလဲဆိုတာေလး သိခ်င္ေနတာ အေတာ္ၾကာျပီ။ အေသးစိတ္ေတြကေတာ့ သိပ္မဆိုင္ဘူးထင္လို႕ မေျပာေတာ့ပါဘူး။
(၂) ပ်ိဳးျခင္း (Incubation)
ဒီအဆင့္မွာ တက္ၾကြျပဳမူမႈ၊ သိစိတ္ႏွင့္ယွဥ္၍ လုပ္ေဆာင္မႈတို႕ မရွိလွပဲ ျပင္ဆင္ခ်ိန္က စုေဆာင္းထားသည့္ အခ်က္အလက္တို႕ မသိစိတ္အတြင္း လုပ္ရွားျပဳမႈကာ ျပႆနာ၏အေျဖကို တစ္စတစ္စ ပံုေဖာ္ေပးသည့္ သေဘာသာ ရွိသည္လို႕ ေရးထားပါတယ္။ ဒီအဆင့္မွာ ျပင္ဆင္ခ်ိန္က ရတဲ့ အခ်က္အလက္ေတြေပၚမူတည္ျပီး ျပႆနာအေျဖပံုေပၚေရးကုိ ေရွးရႈေနလိမ့္မယ္လို႕ ယူဆႏုိင္ပါတယ္တဲ့။ ဒီအဆင့္မွာ လုပ္ေဆာင္ခ်က္တစ္ခုခု ရွိေနမွာကေတာ့ ေသခ်ာပါတယ္လို႕ ေျပာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ၾကာရွည္စြာ ဒုကၡေပးေနတဲ့ ျပႆနာရဲ႕ အေျဖကို ရုတ္ျခည္းသိလိုက္ရျခင္း၊ အိပ္ရာမွ ႏုိးႏုိးခ်င္း ျပႆနာရဲ႕ အေျဖကို ရလိုက္ျခင္းစတဲ့ အေတြ႕အၾကံဳ အမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ ရင္ဆိုင္ရျခင္း ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ သူေျပာတာကေတာ့ အေလ့အက်င့္ေၾကာင့္(ေလ့က်က္မွတ္သားထားတဲ့ မွတ္ဉာဏ္ထဲကအခ်က္ေတြေၾကာင့္) တီထြင္ဖန္တီးမႈကုိ ပ်ိဳးတယ္လို႕ ဆိုတဲ့ပံုပါပဲ။
ကၽြန္ေတာ္နားလည္လိုက္တာကေတာ့ ဒီအဆင့္မွာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ေလ့က်က္ခဲ့သမွ်ေတြက တီထြင္ဖန္တီးမႈကုိ တြန္းပို႕ေပးေနတာပါ။ ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ႕ ဒီအဆင့္ဟာ အေရးအၾကီးဆံုး အဆင့္လုိ႕ ျမင္မိပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႕လဲဆုိရင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ကၽြန္ေတာ္တို႕ ရင္းႏွီးကၽြမ္းဝင္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ (အထံုလို႕ ဆိုႏုိင္ပါတယ္) ဟာ ဘယ္လို တီထြင္ဖန္တီးမႈကိုမွ ျဖစ္မလာေစပဲ အလဟသျဖစ္သြားခဲ့တာေတြ မနည္းပါဘူး။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီ နံပါတ္ ၂ အဆင့္ ပ်ိဳးျခင္းကေန ေရွ႕ဆက္ မတက္ၾကလို႕ပါ။
(၃) အလင္းရျခင္း (Illumination)
ဒီအဆင့္မွာေတာ့ ဉာဏ္အလင္းေရာင္ေအာက္မွာ တီထြင္မႈရလဒ္ကုိ ျမင္လုိက္ရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ပ်ိဳးခ်ိန္က ဝိုးတဝါးျဖစ္ေနတာေတြဟာ ဒီအဆင့္မွာ ျပတ္သားၾကည္လင္စြာ ေတြ႕ျမင္လုိက္ရျပီလို႕ ဆိုပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ့္ကို ဒီအဆင့္အတြက္ ဥပမာေပးပါဆိုရင္ေတာ့ စက္ဘီးစျပီး စီးတတ္သြားတဲ့သူနဲ႕ တူမယ္ထင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူဟာ ဟုိေကြ႕ဒီေကြ႕ ဟိုယိုင္ဒီယိုင္ျဖစ္ေနဦးမွာပါ။
(၄) ခ်ိန္ကိုက္ျခင္း (Verification)
ဒီအဆင့္မွာ ျပႆနာရဲ႕ အေျဖကို အျပည့္အဝအေကာင္အထည္ေပၚလာေအာင္ ၾကိဳးပမ္းလုပ္ေဆာင္တယ္လို႕ ေရးထားပါတယ္။ ျပင္ဆင္စရာရွိတာကို ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္စရာရွိတာကို ျဖည့္စြက္ျပီး ေနာက္ဆံုးမွာ ျပႆနာအေျဖပံုစံ ထြက္ေပၚလာပါတယ္တဲ့။
စက္ဘီးစီးတဲ့သူကုိပဲ ဥပမာအေနနဲ႕ ဆက္ေျပာရရင္ေတာ့ သူဟာ မယိုင္မလဲနဲ႕ ေကာင္းမြန္ပုိင္ႏုိင္စြာ စက္ဘီးစီးတတ္သြားျပီလို႕ ေျပာရေတာ့မွာပါ။
ေနာက္ပိုင္းမွာ C. Patrick ရဲ႕ စမ္းသပ္ေတြ႕ရွိခ်က္ေတြကို အျခား စမ္းသပ္မႈေတြကလည္း ေထာက္ခံပါတယ္တဲ့။ ဒါေပမယ့္ ဒီလို အဆင့္ေတြဟာ တစ္ခုနဲ႕ တစ္ခု ျပတ္သားစြာ ကဲြျပားေနတာ မဟုတ္ပဲ အခ်ိဳ႕အဆင့္ေတြဟာ တစ္ဆက္တည္း ျဖစ္ေပၚတတ္ပါတယ္လုိ႕ ဆိုပါတယ္။
ေနာက္ဆံုး နိဂံုးေလးမွာ ေရးထားတာေလး ဆက္ေျပာပါရေစ။
အခ်ိဳ႕ေသာ တီထြင္ဖန္တီးသူတို႕ကား စည္းစနစ္က်သည္။ အစီအစဥ္ႏွင့္ျပဳလုပ္တတ္သည္။ ေစ့ေစ့စပ္စပ္ရွိသည္။ သူတို႕၏ အျပဳအမူ အဆင့္ဆင့္ကို ရည္မွန္းခ်က္ ရွိရွိ၊ အဓိပၸာယ္ပါပါ ျပဳလုပ္တတ္ၾကသည္။ အခ်ိဳ႕ ဖန္တီး စဥ္းစားသူတို႕ကမူ ႏိႈးဆြအားျပင္းလွ်င္ျပင္းသလို တက္ၾကြ လုပ္ေဆာင္တတ္သည္ လို႕ ဆိုထားပါတယ္။
ကဗ်ာဆရာ Stephen Spender က ဂႏၱဝင္ဂီတပညာေက်ာ္ၾကီး ႏွစ္ျဖစ္တဲ့ Mozart နဲ႕ Beethoven တို႕ကို ႏိႈင္းယွဥ္ျပထားပါတယ္။ မိုးဇက္က သူဖန္တီးတဲ့ ဂီတမွန္သမွ်ဟာ အလိုလို စိတ္တြင္းေပၚေပါက္လာသမွ်ကို ေအးေဆးသက္သာစြာခ်ေရးလိုက္ရံုပါပဲတဲ့။ ဗီသုိဗင္ကေတာ့ ဝုိးတဝါးစိတ္ကူးနဲ႕ အစျပဳျပီး ရက္ေပါင္းမ်ားစြာ စိုးရိမ္တၾကီး ၾကိဳးစားပမ္းစားျပဳလုပ္ျပီးမွ ဂီတဖန္တီးမႈတစ္ရပ္ကုိ ေပၚထြက္လာႏုိင္တာပါတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ Spender က မုိးဇက္သည္ နက္ရိႈင္းသည့္ အေတြ႕အၾကံဳအတြင္းသို႕ တစ္ဟုန္ထိုး ခုန္ဆင္းလိုက္သူနဲ႕ တူျပီး ဗီသိုဗင္မွာမူ အေတြ႕အၾကံဳ၏ ဗဟုိခ်က္မရွိရာသို႕ တစ္လႊာျပီး တစ္လႊာ တစ္ဆင့္ျပီး တစ္ဆင့္ ထုိးေဖာက္ဝင္ေရာက္သူနဲ႕ တူတယ္လို႕ ႏိႈင္းယွဥ္ျပခဲ့ပါတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။
ဒီစာကို ဖတ္ျပီးေတာ့ ကၽြန္ေတာ္လည္း ငါဘယ္လိုမ်ား ဘာေတြကို ဖန္တီးၾကည့္ဘူးသလဲဆိုတာ ေတြးမိတယ္။ တီထြင္ဖန္တီးမႈဆိုတာ ပညာရွင္ေတြရဲ႕ အလုပ္ပဲ မဟုတ္ပါဘူး။ လူတိုင္းဟာ ကုိယ္ပတ္ဝန္းက်င္ေလး သာယာလာဖို႕ တီထြင္ၾကံဆၾကည့္သင့္တာေပါ့ဗ်ာ။ ေနာ...။
ေရးသူ = မ်က္လံုး
No comments:
Post a Comment